گرایش های علمی و فرهنگی ایران از هخامنشیان تا پایان صفویه

این كتاب مجموعه مقالاتی است از استفان پانوسی ـ ایران شناس برجسته ـ درباره برخی وجوه و ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و تمدنی ایرانیان كه در هفت "گفتار" تنظیم شده است.
در گفتار نخست با عنوان "نظری كلی بر نظرهای دیگران" كوشش شده تا نشان داده شود چگونه برخی از دانشمندان چه شرقی و چه غربی تاریخ فرهنگی و علمی ایران را به نادرستی بررسی كرده‌اند و چگونه در پی بررسی‌های یكسویه خود، به تقدیس جهان ملی و فرهنگی خود رسیده‌اند.
در گفتار دوم كه "اساس جهان‌بینی ایرانی در فلسفه مشاركت نام گرفته، نویسنده پشتوانه فرهنگی و جهان‌بینی دیرینه ایران را در فلسفه مشاركت می‌بیند و آن را چون بخشش و هدیه‌ای از سوی جهان ایرانی به جهان غرب توجیه می‌كند.
در گفتار سوم وضع علوم در زمان هخامنشیان بررسی و معرفی شده است.
در گفتار چهارم نویسنده سعی كرده ابعاد یونانی شدن خاور و خاوری شدن مغرب زمین را در زمان سوكیدها و اشكانیان بارزتر كند.
در گفتار پنجم تلاش شده موقعیت ایران دوره ساسانی نه تنها در فراروی امپراطوری رومی مشخص شود، بلكه اهمیت كانون‌های علمی و فرهنگی آن برای شكوفایی علوم در زمان عباسیان كه دست‌نشانده ایرانیان بودند، از پیشاپیش نمایان سازد.
در گفتار ششم كوشش شده برخلاف بررسی و برداشت‌های نادرست برخی از دانشمندان چه غربی و چه عربی نشان داده شود چگونه شكوفایی علوم در ایران بعد از اسلام، رابطه مستقیم و پیوند گسست‌ناپذیری با ایران پیش از اسلام داشته است.
آخرین گفتار به بررسی وضعیت علم و فرهنگ در دوره صفویه اختصاص دارد. در پایان كتاب فهرست منابع و نمایه آمده است.

از متن کتاب:
برای ایران که از چند هزار سال پیش تا کنون، بنام بزرگترین و کهن ترین کشور پایدار در میانه جهان، چه از دیدگاه جغرافیایی و چه از دیدگاه های گونه گون فرهنگی و دانش و اندیشه و هنر یا بازار و کار زار و رفت و آمد آشتی جویانه و جنگجویانه مردمان کشورهای دور و نزدیک ایستاده است و هنوز نیز با همه ستمها که بر آن رفته است، نام گرامی ایران را بر خود دارد، و برای دیگران بی آزرمی و شکست و جنگ و ننگ نمی خواهد، بیش از هر کشور دیگر بایسته است که از یکسو راز پایداری خویش را در میانه انبوه پورشها و ویرانگریها و گسستهای فراوان دریابد، و از سوئی رشته های پاره شده بدست دیگران را، با شکیب و دانایی و توانایی بیکدیگر پیوند دهد، تا بتواند به یک ساز و کار یگانه، و یک برنامه هماهنگ دست یابد که ما را در رهنوردی های آینده در این جهان پر آشوب راهبر باشد. باشد که در این راه دراز، با بهره گیری از اندیشه نیاکان خردمند، مهر و آشتی برای دیگران بارمغان بریم...